Nawet osoby niespecjalnie zainteresowane tym, jaki wpływ mają leki na cukrzycę zastosowane na odchudzanie, z pewnością słyszały o występujących swego czasu problemach z dostępnością środków dla diabetyków. Analogi GLP-1 szybko zaczęły zyskiwać popularność dzięki wykazaniu pozytywnego wpływu, jaki wywierają te leki dla cukrzyków na odchudzanie. Stały się zatem środkiem nie tylko pożądanym w kontekście kontroli glukozy, ale również terapii otyłości. W tym artykule wyjaśniamy, jaki jest mechanizm działania tych leków i czy wszystkie środki dla diabetyków będą wspomagać odchudzanie.

Popularne leki dla cukrzyków

Leki stosowane w leczeniu cukrzycy są niejednorodną grupą środków, w której znajdują się zarówno preparaty przyjmowane doustnie, jak i te pod postacią iniekcji.

W terapii nieinsulinowej wyróżniane są:

• pochodne biguanidu – w tej grupie znajduje się metformina, czyli jeden z najbardziej popularnych leków doustnych wykorzystywanych w terapii cukrzycy,
  
• pochodne sulfonylomocznika (gliklazyd, glimepiryd i glipizyd),
  
• inhibitory kotransportera sodowo-glukozowego (gliflozyny),
  
• agonistów receptora peptydu glukagonopodobnego typu 1 (GLP-1) – kojarzone jako leki dla cukrzyków na odchudzanie (m.in. semaglutyd, liraglutyd, tirzepatyd),
  
• inhibitory peptydazy dipeptydylowej 4 (sitagliptyna, saksagliptyna, wildagliptyna)
  
• inhibitory alfa-glukozydazy (akarboza, miglitol, wogliboza)
  
  

Oprócz tej obszernej grupy leków w leczeniu cukrzycy stosuje się również insulinę w modelu prostej lub złożonej insulinoterapii, przy zastosowaniu insulin o różnej długości działania. Konkretny dobór środków oraz metod terapii zależy od przypadku pacjenta i na przestrzeni lat, zależnie od stopnia kontroli choroby, może ulegać zmianie. 

“W miarę postępu choroby dostosowujemy strategię leczenia do zmieniających się potrzeb pacjenta.  Indywidualne i kompleksowe podejście do opieki nie tylko umożliwia skuteczną kontrolę poziomu cukru we krwi, ale także wspiera utrzymanie satysfakcjonującej jakości życia.” - mówi lek. Olga Starczewska 

{{cta}}

Czy wszystkie leki na cukrzycę działają korzystnie na odchudzanie?

Należy mieć świadomość, że pomiędzy lekami na cukrzycę a odchudzaniem nie można stawiać znaku równości. Głównym zadaniem farmakoterapii w cukrzycy jest kontrolowanie stężenia poziomu glukozy we krwi. Środki farmakologiczne realizują to zadanie na szereg różnych sposobów, np. poprzez zwiększenie uwalniania insuliny, wpływanie na wychwyt glukozy przez komórki wysp trzustkowych, hamowanie wydzielania glukagonu. Część z nich dodatkowo może wpływać na inne narządy, co pozwala uzyskiwać dodatkowe korzyści zdrowotne.

Nie wszystkie leki na cukrzycę wpływają na odchudzanie. Wyniki badań wskazują jednak, że agoniści receptora peptydu glukagonopodobnego typu 1 wspomagają proces redukcji masy ciała. Pacjenci z nadwagą lub otyłością oraz towarzyszącą cukrzycą typu II tracili więcej kilogramów w porównaniu do grup placebo, gdy przyjmowali leki z grupy analogów GLP-1. Między efektywnością działania poszczególnych substancji (semaglutyd, liraglutyd, tirzepatyd) istnieją różnice, które pokazują przeprowadzone badania kliniczne.

 “Nie zmienia to jednak faktu, że niektóre leki przeciwcukrzycowe na odchudzanie mają pozytywny wpływ i właśnie dlatego wzbudziły zainteresowanie zarówno środowiska lekarskiego, jak i społeczeństwa. Biorąc pod uwagę jak duży odsetek osób na całym świecie boryka się z nadwagą i otyłością, zupełnie naturalne jest poszukiwanie sposobów na zahamowanie epidemii otyłości.” - dodaje lek. Olga Starczewska

Leki na cukrzycę a odchudzanie – efekty

Badania kliniczne porównujące wpływ leków na cukrzycę na odchudzanie wskazują, że pozwalają one na uzyskanie znaczących statystycznie rezultatów redukcyjnych. Pacjenci przyjmujący Mounjaro (tirzepatyd) w ciągu 72 tygodni trwania interwencji zredukowali między 15, a nawet blisko 21% swojej wyjściowej masy ciała (zależnie od przyjmowanej dawki).

W badaniu trwającym 56 tygodni pacjenci otrzymujący Saxendę tracili więcej kilogramów w porównaniu do osób z grupy placebo. Obie z grup dodatkowo otrzymywały instrukcje dotyczące diety i aktywności fizycznej, a średnia procentowa utrata masy ciała przyjmujących Saxendę była ponad 3-krotnie wyższa.

Natomiast 68-tygodniowa interwencja, w której sprawdzano działanie leków na cukrzycę na odchudzanie (badany był Ozempic) wskazała, że przyjmowanie semaglutydu przez pacjentów z otyłością wiązało się nawet z 15% ubytkiem wyjściowej masy ciała.

Preparat Wegovy, który jest oficjalnie zarejestrowany do stosowania w terapii otyłości, stosowany przez 68 tygodni dawał rezultaty w postaci średniego ubytku 14,9% początkowej masy ciała. Grupa placebo – stosująca tylko aktywność fizyczną i dietę, ale bez dodatkowych środków farmakologicznych, traciła 2,4% masy ciała.

Warto wspomnieć, że wszystkie badania porównujące leki przeciwcukrzycowe i ich wpływ na odchudzanie, uwzględniały w interwencji edukację w zakresie stosowania prawidłowej diety i wdrażania aktywności fizycznej. Ulotka każdego z leków wykorzystywanych w terapii otyłości zawiera tę adnotację, że środek powinien stanowić uzupełnienie zdrowej diety oraz regularnej aktywności fizycznej. 

Jednocześnie nie ma tam informacji o wskazaniach stosowania leków dla cukrzyków na odchudzanie wśród osób z prawidłową masą ciała czy o możliwych efektach uzyskiwanych w tej grupie. W związku z tym środki te powinny być stosowane wyłącznie w konkretnych przypadkach medycznych. 

Kiedy leki dla cukrzyków włączono jako leki na chorobę otyłościową?

Każdy lek przed wprowadzeniem na rynek przechodzi stosowne badania kliniczne. Prowadzone są również badania IV fazy, czyli takie, które są badaniami porejestracyjnymi -  gdy już lek został wprowadzony do obrotu. To właśnie te badania mające na celu potwierdzić skuteczność długotrwałego przyjmowania leku, często potrafią odkrywać jego inne zastosowania.

FDA w 2014 roku zatwierdziło lek dla cukrzyków na odchudzanie, a konkretnie preparat Saxenda. Został on oficjalnie zarejestrowany jako środek wspomagający terapię osób z nadmierną masą ciała, do terapii wśród osób z otyłością lub nadwagą co najmniej jedną chorobą współtowarzyszącą. 

Preparat Wegovy, również należących do analogów GLP-1, wskazany jest do stosowania u osób dorosłych z nadmierną masą ciała oraz dzieci powyżej 12 lat, spełniających konkretne kryteria. Stosowanie tego leku na cukrzyce jako środek na odchudzanie u dzieci możliwe jest dzięki zatwierdzeniu FDA z 2023 roku. Natomiast jego stosowanie u dorosłych stało się możliwe dzięki dopuszczeniu EMA z 2022 roku.

Ozempic, mimo widocznego pozytywnego wpływu na masę ciała, wciąż zgodnie z rejestracją pozostaje środkiem wykorzystywanym w terapii cukrzycy typu II. Podobnie jest z preparatem Mounjaro, w którym substancją czynną jest tirzepatyd. On również nie został jeszcze zarejestrowany przez FDA ze wskazaniem zastosowania go w terapii otyłości - mimo widocznego pozytywnego wpływu na redukcję masy ciała przypadku obu preparatów. 

 W listopadzie 2023 roku FDA zarejestrowała natomiast inny lek na bazie tirzepatydu do leczenia otyłości lub wśród osób z nadwagą i jedną chorobą współtowarzyszącą. Zepbound – bo tak nazywa się ten lek dla cukrzyków na odchudzanie – nie jest jeszcze dostępny w Polsce i trudno w tym momencie wyrokować, kiedy może pojawić się w sprzedaży w naszym kraju. 

Akceptacja merytoryczna tekstu: lek. Olga Starczewska