W latach 80. XX wieku odkryto hormon GLP-1 (glukagonopodobny peptyd 1), co było przełomem w badaniach nad metabolizmem i regulacją glikemii. Ten hormon, produkowany głównie przez komórki jelita cienkiego po spożytym posiłku, szybko stał się obiektem intensywnych badań naukowych. Jego rola jako kluczowego regulatora metabolizmu, zwłaszcza w kontroli poziomu glukozy we krwi, wywołuje duże zainteresowanie. W niniejszym artykule przyjrzymy się bliżej hormonowi GLP-1 - jego głównym, funkcjom, mechanizmom działania oraz możliwym zastosowaniom terapeutycznym.

Czym jest hormon GLP-1?

Hormon GLP-1, znany również jako glukagonopodobny peptyd 1, pełni kluczową rolę w regulacji poziomu cukru we krwi. Wytwarzany przez komórki błony śluzowej jelit, GLP-1 działa jako inkretyna, co oznacza, że zwiększa wydzielanie insuliny w odpowiedzi na spożyty pokarm. To ważne, ponieważ insulina wpływa na kontrolę stężenia glukozy we krwi. Działanie GLP-1 na receptory na komórkach beta trzustki skutkuje zwiększonym wydzielaniem insuliny w reakcji na spożyty posiłek, co jest kluczowym elementem w regulacji gospodarki węglowodanowej organizmu.

Główne funkcje hormonu GLP-1

Hormon GLP-1 pełni kluczową rolę w regulacji glikemii oraz funkcjonowaniu różnych narządów i układów w organizmie. Jego działanie można podzielić na kilka głównych obszarów.

{{cta}}

Wpływ GLP-1 na pracę trzustki

GLP-1 ma istotny wpływ na funkcjonowanie trzustki poprzez oddziaływanie na różne typy komórek, co odgrywa kluczową rolę w regulacji poziomu cukru we krwi. Po pierwsze, GLP-1 pobudza komórki beta trzustki do uwalniania insuliny, reagując na zmiany stężenia glukozy. W momencie wzrostu stężenia glukozy, GLP-1 daje sygnał komórkom beta, pobudzając je do zwiększonej produkcji i uwalniania insuliny, która jest niezbędna do przetransportowania glukozy z krwi do komórek. Dodatkowo, GLP-1 hamuje wydzielanie glukagonu przez komórki alfa trzustki, co dodatkowo pomaga kontrolować stężenie glukozy we krwi poprzez ograniczenie uwalniania cukru z wątroby do krwiobiegu. Co ważne, GLP-1 działa także ochronnie na komórki beta trzustki, zapobiegając ich programowanej śmierci oraz stymulując ich wzrost i różnicowanie. Te działania GLP-1 są kluczowe dla utrzymania prawidłowej funkcji trzustki i zapobiegania jej uszkodzeniom, co sprzyja zachowaniu właściwej równowagi węglowodanowej organizmu.

Działanie GLP-1 na żołądek

Działanie GLP-1 na żołądek polega na zwolnieniu tempa opróżniania żołądka, co prowadzi do spowolnienia procesu trawiennego oraz opóźnienia wchłaniania glukozy do krwi. Ten mechanizm wpływa na utrzymanie stabilnego stężenia cukru we krwi po spożytych posiłkach. Ponadto, GLP-1 ogranicza wydzielanie kwasu żołądkowego. W efekcie, działanie GLP-1 wspomaga kontrolę glikemii oraz reguluje procesy trawienia i przyswajania składników odżywczych.

Działanie hormonu GLP-1 na mózg

GLP-1 działa również na podwzgórze, czyli kluczowy obszar mózgu odpowiedzialny za regulację uczucia głodu i sytości. Hormon ten wpływa na ośrodek sytości, który pomaga rozpoznawać, kiedy jesteśmy głodni, i kiedy jesteśmy najedzeni. Jednak działanie GLP-1 nie kończy się na tym. Ten hormon oddziaływuje również na obszary mózgu odpowiedzialne za układ nagrody, czyli te, które są związane z przyjemnością i motywacją. Dzięki temu GLP-1 może wpływać na nasze zachowania związane z jedzeniem, kontrolując ochotę na przekąski i jedzenie, a także na inne “przyjemnościowe” aktywności, takie jak konsumpcja alkoholu. Ta dwutorowa kontrola GLP-1 nad ośrodkami sytości i nagrody w mózgu jest kluczowa dla utrzymania zdrowych nawyków żywieniowych i kontrolowania masy ciała.

Co więcej, GLP-1 wykazuje działanie neuroprotekcyjne, obniża też stan zapalny w mózgu, chroniąc neurony przed uszkodzeniami. Badania sugerują, że GLP-1 może poprawić zdolności poznawcze oraz hamować neurodegenerację w różnych chorobach neurodegeneracyjnych, takich jak choroba Alzheimera czy Parkinsona. Poprzez te działania GLP-1 może wspierać utrzymanie zdrowego funkcjonowania mózgu oraz zapobiegać postępowi chorób neurodegeneracyjnych.

Wpływ hormonu GLP-1 na pracę serca

GLP-1 wykazuje korzystny wpływ na pracę serca oraz ma działanie kardioprotekcyjne. Jednym z kluczowych efektów jest zwiększenie przeżycia kardiomiocytów, czyli komórek mięśnia sercowego. Kiedy kardiomiocyty żyją dłużej, serce może lepiej funkcjonować, ponieważ komórki te są odpowiedzialne za skuteczną pracę serca, pompując krew do reszty ciała. Poprawa wydolności serca to kolejny ważny efekt działania GLP-1. Oznacza to, że serce może pompować krew bardziej efektywnie, co przekłada się na lepsze krążenie i dostarczanie tlenu oraz składników odżywczych do tkanek i narządów. Dodatkowo, hormon GLP-1 może pomóc w obniżeniu ciśnienia krwi, co oznacza, że serce musi pracować mniej intensywnie, aby pompować krew przez naczynia krwionośne. To z kolei zmniejsza obciążenie dla serca i może zmniejszyć ryzyko wystąpienia chorób serca oraz udarów. 

Wpływ GLP-1 na mięśnie

GLP-1 ma istotny wpływ na mięśnie, wpływając pozytywnie na ich funkcje metaboliczne. Jednym z kluczowych efektów działania GLP-1 jest zwiększenie wrażliwości mięśni na insulinę. Wrażliwość na insulinę oznacza, że mięśnie są bardziej skuteczne w pobieraniu glukozy z krwiobiegu w odpowiedzi na insulinę. Dzięki temu glukoza może być wykorzystywana przez mięśnie jako paliwo energetyczne, co pomaga utrzymać stabilny poziom cukru we krwi. Dodatkowo, GLP-1 może zwiększać wychwyt glukozy przez mięśnie, co oznacza, że więcej glukozy jest pobierane z krwiobiegu i wykorzystywane do produkcji energii.

Zastosowanie hormonu GLP-1 w farmakoterapii

Agoniści receptora GLP-1 stanowią ważną klasę leków, które naśladują działanie naturalnego hormonu GLP-1 w organizmie. Mechanizm ich działania polega na wiązaniu się z receptorem GLP-1 i jego aktywacji, co prowadzi do stymulacji endogennych mechanizmów regulacyjnych. W przypadku pacjentów z cukrzycą typu 2, stężenie GLP-1 jest często obniżone, dlatego leki te mogą być szczególnie korzystne w terapii tej choroby. Ponadto, ze względu na wpływ GLP-1 na obniżenie apetytu i opóźnienie opróżniania żołądka, agoniści receptora GLP-1 znajdują również zastosowanie w leczeniu otyłości. Ich działanie może wspomagać proces redukcji masy ciała, co czyni je obiecującą opcją terapeutyczną dla osób z nadwagą i otyłością.