Czy dieta ketogeniczna jest skuteczna w leczeniu otyłości?

Dieta ketogeniczna zyskała ogromną popularność wśród osób, które szukają skutecznego sposobu na pozbycie się nadprogramowych kilogramów. Czy jednak faktycznie jest tak efektywna, jak twierdzą jej zwolennicy? Badania naukowe pokazują, że stosowanie diety o obniżonej zawartości węglowodanów, w tym diety ketogenicznej, rzeczywiście przyczynia się do znacznie szybszego spadku masy ciała niż tradycyjne diety niskotłuszczowe, jednak ten rodzaj diety ma wiele minusów. Przede wszystkim zanim przejdziesz na keto warto zastanowić się czy to bezpieczny i zdrowy wybór dla Ciebie.

Dieta ketogeniczna to sposób żywienia charakteryzujący się wysoką zawartością tłuszczu i bardzo niską zawartością węglowodanów, którego celem jest wprowadzenie organizmu w stan ketozy. Warto wiedzieć, że to dosyć wymagające podejście, które wiąże się z rygorystyczną dietą, trudną do utrzymania na dłuższą metę. W tym artykule dowiesz się, jak działa metabolizm podczas diety ketogenicznej,a także jakie są potencjalne ryzyka związane z tą dietą.

Czym jest dieta ketogeniczna i kiedy jest stosowana?

Głównym celem diety keto jest wprowadzenie organizmu w stan ketozy, czyli podwyższenia poziomu ciał ketonowych we krwi (0,5 - 3,0 mmol/l). Chociaż dieta ta jest stosowana w medycynie, na przykład w leczeniu lekoopornej padaczki, to jej popularność wynika z rzekomo spektakularnych efektów w leczeniu otyłości.

Korzyści i mechanizm odchudzania

Szybka utrata wagi na diecie ketogenicznej, szczególnie na początku, jest faktem. Jak już wspomniano, to głównie efekt utraty glikogenu i wody. Dalsza redukcja masy ciała wynika z deficytu kalorycznego, który na dietach eliminacyjnych bywa łatwiejszy do osiągnięcia. Ważne jest jednak, aby pamiętać, że nie ma tu żadnej magii – kluczem do trwałej utraty wagi i leczenia otyłości jest zmiana nawyków żywieniowych, a nie krótkotrwałe eliminowanie produktów. Diety eliminacyjne są trudne do utrzymania w dłuższej perspektywie, dlatego przed rozpoczęciem diety keto warto zastanowić się, czy jesteśmy w stanie przestrzegać jej zasad przez długi czas.

Wady i ryzyka związane z dietą ketogeniczną

Dieta ketogeniczna wiąże się również z szeregiem wad i potencjalnych zagrożeń:

• "Keto grypa": W początkowej fazie diety wiele osób doświadcza objawów takich jak bóle głowy, zmęczenie, zawroty głowy, nudności i rozdrażnienie.
• Problemy trawienne: Często występują zaparcia (z powodu niskiej zawartości błonnika) lub biegunki.
• Problemy z koncentracją i wypadanie włosów: Niektórzy skarżą się na trudności z koncentracją, a u części osób może wystąpić przejściowe wypadanie włosów.
• Niedobory składników odżywczych: Brak odpowiedniego planowania diety może prowadzić do niedoborów witamin i składników mineralnych.
• Ryzyko kamieni nerkowych: Dieta wysokotłuszczowa może zwiększać ryzyko ich powstawania.
• Wpływ na zdrowie serca: Niektóre badania sugerują, że długotrwałe stosowanie diety wysokotłuszczowej może negatywnie wpływać na zdrowie serca.
• Trudność w utrzymaniu: Restrykcyjny charakter diety sprawia, że dla wielu osób długoterminowe przestrzeganie jej zasad jest dużym wyzwaniem.

Ze względu na to, że dieta ketogeniczna jest dietą eliminacyjną, nie powinno się jej stosować na własną rękę. Konsultacja z dietetykiem pomoże w pełni zrozumieć jej wady i zalety, co pozwoli na podjęcie świadomej decyzji o jej ewentualnym wdrożeniu lub rezygnacji.

Korzyści zdrowotne wynikające ze stosowania diety ketogenicznej

Chociaż dieta keto może nieść ze sobą wiele korzyści zdrowotnych, warto wiedzieć, że przed wdrożeniem jej w życie należy skonsultować się ze specjalistą, który na podstawie wywiadu medycznego oraz badań krwi, potwierdzi czy ten rodzaj żywienia jest dla nas korzystny.

Wiele osób korzysta z diety ketogenicznej głównie w celu redukcji masy ciała. Oprócz tego keto może przyczynić się do ogólnej poprawy stanu zdrowia np. zmniejszyć stany zapalne czy pozytywnie wpłynąć na stres oksydacyjny.

Dieta keto w porównaniu z innymi dietami redukcyjnymi

Działanie diety ketogenicznej często zastanawia ekspertów, którzy decydują się na badania nad tym rodzajem żywienia.. Metaanaliza przeprowadzona przez Mansoor'a i wsp., obejmująca 1369 uczestników, wykazała, że osoby stosujące dietę niskowęglowodanową traciły średnio o 2,17 kg więcej niż osoby na diecie niskotłuszczowej w okresie 6 miesięcy. To znacząca różnica, która potwierdza skuteczność tego podejścia. Jednak czy efekt utrzymuje się długoterminowo? Metaanaliza 13 badań (łącznie 1415 uczestników) przeprowadzona przez Bueno i wsp. pokazała, że różnica po roku wynosiła już tylko 0,91 kg. To sugeruje, że z czasem przewaga diety ketogenicznej może się zmniejszać.

Znaczenie długości stosowania diety

Czas trwania diety ketogenicznej ma kluczowe znaczenie dla osiąganych rezultatów. Krótkoterminowe stosowanie (3-6 miesięcy) często przynosi szybkie efekty w postaci utraty wagi i poprawy poziomu glukozy we krwi. Jednak po dłuższym czasie korzyści mogą być mniej wyraźne.

W badaniu z 2021 roku oceniającym skuteczność diet niskowęglowodanowych w terapii cukrzycy typu 2 stwierdzono istotne korzyści w zakresie spadku masy ciała, kontroli glikemii i wrażliwości tkanek na insulinę w perspektywie krótkoterminowej, jednak efekty te znikały po 12 miesiącach. Może to wynikać z trudności w długoterminowym utrzymaniu tak restrykcyjnej diety. 

Ryzyka i przeciwwskazania związane z dietą ketogeniczną

Dieta ketogeniczna może przynieść wiele korzyści zdrowotnych, ale warto pamiętać, że nie jest pozbawiona ryzyka i nie każdy może ją bezpiecznie stosować. Zanim zdecydujesz się na ten sposób żywienia, powinieneś poznać potencjalne zagrożenia.

Problemy z wątrobą i nerkami

Dieta ketogeniczna może stanowić dodatkowe obciążenie dla wątroby.. Osoby z istniejącymi schorzeniami wątroby, takimi jak stłuszczenie czy marskość, mogą doświadczyć pogorszenia stanu zdrowia podczas stosowania tej diety. Długotrwałe przestrzeganie zasad keto może również prowadzić do kamicy nerkowej i zwiększonego ryzyka powstawania złogów, szczególnie przy niewystarczającym nawodnieniu.

Bezwzględnymi przeciwwskazaniami do stosowania diety ketogenicznej są:

• Choroby wątroby prowadzące do jej niewydolności
• Przewlekła choroba nerek
• Zapalenie trzustki
• Kamica dróg żółciowych
• Wrodzone zaburzenia metabolizmu tłuszczów

Objawy uboczne w fazie adaptacji

Pierwsze tygodnie stosowania diety ketogenicznej często przynoszą zespół objawów zwany "ketoflu". Obejmuje on zaparcia lub biegunki, wymioty, bóle głowy i ogólne złe samopoczucie, które mogą znacząco wpłynąć na codzienne funkcjonowanie. Dodatkowo mogą wystąpić: zmęczenie, problemy z koncentracją, rozdrażnienie oraz skurcze mięśni.

Przyczyną wielu z tych objawów jest gwałtowny spadek poziomu insuliny, prowadzący do zwiększonego wydalania elektrolitów – sodu, potasu i magnezu – przez nerki. To właśnie niedobory elektrolitowe mogą powodować kołatanie serca i zaburzenia ciśnienia krwi.

Znaczenie monitorowania parametrów zdrowotnych

Ze względu na potencjalne ryzyko zdrowotne, dieta ketogeniczna powinna być stosowana pod nadzorem lekarza lub doświadczonego dietetyka. Przed jej rozpoczęciem zaleca się przeprowadzenie kompleksowej oceny stanu zdrowia.

Regularne monitorowanie parametrów zdrowotnych jest kluczowe dla bezpieczeństwa. Warto wykonywać badania kontrolne obejmujące: lipidogram, próby wątrobowe, poziom elektrolitów oraz badanie ogólne moczu. Szczególnie istotne jest sprawdzanie poziomu cholesterolu, który u niektórych osób może wzrosnąć w odpowiedzi na wysokie spożycie tłuszczów.

Pamiętaj, że niewłaściwie zbilansowana dieta ketogeniczna może prowadzić do niedoborów składników odżywczych, zwłaszcza witamin z grupy B, magnezu, potasu oraz błonnika. Chociaż niedobory można uzupełnić suplementacją, to żaden preparat nie będzie tak skuteczny, jak dobrze dobrana dieta.

Czytaj też: Post przerywany - czy powinieneś z niego skorzystać?