Leki na otyłość a cukrzyca – czy mogą pomóc w kontroli poziomu cukru?

Cukrzyca to pierwsza niezakaźna choroba uznana przez Organizację Narodów Zjednoczonych za epidemię XXI wieku – według danych WHO cierpi na nią ponad 460 mln ludzi na całym świecie. Okazuje się, że cukrzyca to nie jedyna epidemia, która nam zagraża. Razem z nią ogromnym ryzykiem dla społeczeństw na całym świecie jest otyłość. Jeśli zmagasz się jednocześnie z cukrzycą oraz nadmierną masą ciała, pewnie zastanawiasz się czy leki będą odpowiednim rozwiązaniem na ten podwójny problem. Okazuje się, że aż 90% pacjentów z cukrzycą nie jest w stanie znormalizować masy ciała wyłącznie poprzez zmianę diety i zwiększenie aktywności fizycznej. Dlaczego tak się dzieje? Otyłość to złożona choroba, która może mieć wiele przyczyn, w tym genetyczne, metaboliczny czy psychologiczne, dlatego też w procesie leczenia ważne jest wsparcie zespołu specjalistów, a niekiedy także włączenie farmakoterapii. To właśnie  wraz z pojawieniem się leków z grupy agonistów GLP-1 nastąpił przełom w leczeniu otyłości. Przyjrzyjmy się więc, jak działają leki na cukrzycę typu 2, które jednocześnie pomagają w redukcji masy ciała, jakie są ich mechanizmy działania oraz czy tabletki na cukrzycę odchudzające są bezpiecznym rozwiązaniem. Dlaczego leki na cukrzycę, po których się chudnie, zyskały tak dużą popularność w mediach społecznościowych oraz kiedy warto rozważyć lek na cukrzycę i odchudzanie na receptę?

Jak działają leki GLP-1 i dlaczego wpływają na wagę?

Glukagonopodobny peptyd-1 (GLP-1) należy do grupy inkretyn – hormonów, które zrewolucjonizowały podejście do leczenia cukrzycy i otyłości. Związek ten, pierwotnie badany jako regulator poziomu glukozy, okazał się mieć znacznie szersze zastosowanie.

Mechanizm działania GLP-1 w organizmie

GLP-1 jest naturalnym hormonem wydzielanym głównie przez komórki L jelita cienkiego w odpowiedzi na spożycie pokarmu. W warunkach fizjologicznych jego czas działania jest krótki – zaledwie 1-2 minuty, ponieważ szybko ulega degradacji przez enzym DPP-IV. Analogi GLP-1 stosowane jako leki mają zmodyfikowaną strukturę, dzięki czemu ich czas półtrwania znacząco się wydłuża – przykładowo dla liraglutydu wynosi 13 godzin, a smegalutydu około tydzień..

Receptory dla GLP-1 znajdują się w wielu tkankach – trzustce, mózgu (zwłaszcza w podwzgórzu), sercu, jelitach oraz nerkach. To właśnie ta szeroka dystrybucja receptorów tłumaczy wielokierunkowe działanie leków na cukrzycę typu 2, które jednocześnie pomagają w redukcji wagi.

{{cta}

Wpływ na apetyt i ośrodek sytości

Kluczowym mechanizmem odpowiedzialnym za redukcję masy ciała przy stosowaniu analogów GLP-1 jest ich działanie na ośrodek sytości w podwzgórzu. Leki te prowadzą do zmniejszenia apetytu i zwiększenia uczucia sytości, dzięki czemu pacjenci ograniczają ilość spożywanego pokarmu. Ponadto analogi GLP-1 spowalniają opróżnianie żołądka, co dodatkowo przedłuża uczucie pełności po posiłku. Co ciekawe, badania pokazały również, że leki z grupy GLP-1 mogą wpływać na zmianę odczuwania smaków – około 21,3% pacjentów zgłaszało, że potrawy wydają im się słodsze, a 22,6% oceniało je jako bardziej słone.

Związek z poziomem glukozy we krwi

Analogi GLP-1 funkcjonują także jako regulatory poziomu cukru we krwi, co czyni je idealnymi lekami na cukrzycę. Działają wielotorowo:

• Stymulują komórki beta trzustki do wydzielania insuliny w sposób zależny od poziomu glukozy
• Hamują wydzielanie glukagonu przez komórki alfa trzustki, co zapobiega uwalnianiu glukozy z wątroby
• Spowalniają wchłanianie glukozy do krwioobiegu

Warto zaznaczyć, że mechanizm zwiększania wydzielania insuliny przez GLP-1 aktywuje się tylko wtedy, gdy poziom glukozy we krwi jest podwyższony. To unikalna cecha tych leków, która minimalizuje ryzyko hipoglikemii, czyniąc lek na cukrzycę i odchudzanie na receptę bezpieczniejszym w porównaniu do niektórych tradycyjnych preparatów przeciwcukrzycowych.

Czy leki na cukrzycę mogą być skuteczne w leczeniu otyłości?

Przełomowe odkrycia w dziedzinie diabetologii otworzyły nowe możliwości w walce z otyłością. Leki pierwotnie stworzone do kontroli poziomu cukru we krwi okazały się skutecznymi sojusznikami w redukcji masy ciała.

Historia zastosowania semaglutydu

Semaglutyd został pierwotnie opracowany w 2012 roku przez naukowców z Novo Nordisk jako lek na cukrzycę typu 2. Początkowo uzyskał rejestrację do leczenia cukrzycy w Stanach Zjednoczonych i Europie w 2017 roku. Jednakże dość szybko zaobserwowano jego znaczący wpływ na redukcję masy ciała. To doprowadziło do dalszych badań i w rezultacie FDA zatwierdziła go w wyższej dawce do leczenia otyłości w czerwcu 2021 roku, a Europejska Agencja Leków wydała pozwolenie w styczniu 2022 roku.

Leki na cukrzycę typu 2 a redukcja masy ciała

Tabletki na cukrzycę odchudzające z grupy analogów GLP-1 działają wielokierunkowo na organizm. Semaglutyd znacząco zmniejsza łaknienie, szczególnie na produkty wysokokaloryczne, co naturalnie prowadzi do ograniczenia liczby przyjmowanych kalorii. Badania wykazały, że podczas stosowania semaglutydu wartość energetyczna spożywanych posiłków była o 35% niższa w porównaniu z placebo po 20 tygodniach terapii. Ponadto wraz z redukcją tkanki tłuszczowej dochodzi do obniżenia ciśnienia krwi, poziomu cholesterolu LDL oraz stężenia trójglicerydów.

{{cta_1}}

Bezpieczeństwo i skutki uboczne terapii

Stosowanie analogów GLP-1 jako lek na cukrzycę i chorobę otyłościową, wiąże się z określonymi skutkami ubocznymi, o których powinieneś wiedzieć przed rozpoczęciem terapii. Chociaż ogólny profil bezpieczeństwa tych leków jest dobry, ważne jest, aby być świadomym potencjalnych zagrożeń.

Najczęstsze działania niepożądane

Dolegliwości związane z układem pokarmowym to najczęściej występujące skutki uboczne – zgłasza je ponad 50% pacjentów. Wśród nich dominują nudności, wymioty, biegunka lub zaparcia oraz bóle brzucha. Te objawy wynikają przede wszystkim ze spowolnienia opróżniania żołądka oraz bezpośredniego wpływu na ośrodki wymiotne w układzie nerwowym. Warto zaznaczyć, że większość tych dolegliwości ma charakter łagodny i przejściowy – najczęściej pojawiają się na początku leczenia, szczególnie podczas szybkiego zwiększania dawek, i stopniowo ustępują po kilku dniach lub tygodniach.

Ryzyko zapalenia trzustki

Analogi GLP-1 mogą zwiększać ryzyko wystąpienia niektórych poważniejszych powikłań. Chociaż ostre zapalenie trzustki jest wymienione jako potencjalne działanie niepożądane metaanalizy wskazują że nie jest ono większe niż w populacji ogólnej i dotyczą głównie osób z dodatkowymi czynnikami ryzyka, takimi jak ciężka hipertriglicerydemia czy alkoholizm.

Czy leki te można stosować w ciąży?

Stosowanie analogów GLP-1 w ciąży nie jest zalecane ze względu na brak odpowiednich badań klinicznych u kobiet ciężarnych. Jeśli planujesz ciążę, powinieneś zaprzestać stosowania leku co najmniej 1-3 miesiące wcześniej, ze względu na długi okres półtrwania substancji. W trakcie terapii należy stosować skuteczną metodę antykoncepcji, pamiętając jednak, że analogi GLP-1 mogą zmniejszać skuteczność doustnych środków antykoncepcyjnych poprzez spowolnienie wchłaniania lub z powodu występujących objawów żołądkowo-jelitowych.

Długoterminowe efekty i przyszłość leczenia

Analogi GLP-1 otworzyły nowe perspektywy w leczeniu nie tylko cukrzycy, ale również wielu innych schorzeń. Badania nad długotrwałym stosowaniem tych leków dostarczają coraz więcej fascynujących danych na temat ich wszechstronnego działania. Warto przypomnieć, że choroba otyłościowa powoduje ponad 200 innych schorzeń, dlatego też jej skuteczne leczenie, może skutkować wycofaniem innych problemów zdrowotnych.

{{cta_2}}

Czy terapia musi być prowadzona stale?

To pytanie zadają sobie zarówno pacjenci, jak i lekarze. Z jednej strony, po osiągnięciu zamierzonego efektu, możesz zastanawiać się, czy dalsze leczenie jest konieczne, szczególnie jeśli wytrwasz w modyfikacji stylu życia. Z drugiej jednak strony, otyłość jest uznawana za chorobę przewlekłą – podobnie jak przy nadciśnieniu tętniczym, gdzie mimo normalizacji wartości ciśnienia kontynuuje się leczenie. Coraz częściej sugeruje się podobne podejście w przypadku otyłości, co oznacza, że lek powinien być stosowany długoterminowo.

Wpływ na ryzyko zawałów i udarów

Analogi GLP-1 wykazują imponujące działanie kardioprotekcyjne. Najnowsze badanie STEER udowodniło, że semaglutyd w dawce 2,4 mg może znacząco zmniejszać ryzyko zawału serca, udaru mózgu i zgonu u osób z otyłością i chorobami układu krążenia. W porównaniu do tirzepatydu, semaglutyd zmniejsza ryzyko tych zdarzeń aż o 57%. Co więcej, nawet u pacjentów z przerwami w leczeniu odnotowano 29% niższe ryzyko poważnych zdarzeń sercowo-naczyniowych. Otyłość nie tylko zwiększa prawdopodobieństwo chorób serca, ale bezpośrednio przyczynia się do hospitalizacji i zgonów z ich powodu.

Potencjalne zastosowanie w chorobie Alzheimera

Obiecującym kierunkiem badań jest wykorzystanie leków na cukrzycę typu 2 w leczeniu chorób neurodegeneracyjnych. Osoby przyjmujące analogi GLP-1 mają znacznie niższe ryzyko rozwoju demencji w porównaniu z pacjentami stosującymi metforminę. Badanie przeprowadzone przez Imperial College London wykazało, że po roku leczenia liraglutydem kurczenie się mózgu zmniejszyło się prawie o 50%, a pogorszenie funkcji poznawczych nawet o 18%. Semaglutyd w doustnej formulacji (14 mg) jest obecnie badany pod kątem skuteczności w leczeniu wczesnej postaci choroby Alzheimera, a badanie rejestracyjne fazy IIIa obejmie około 3700 osób.

Zmiana stylu życia a skuteczność leczenia

Najlepsze efekty leczenia preparatami na cukrzycę oraz chorobę otyłościową osiągasz, gdy równocześnie wprowadzasz zmiany w diecie i zwiększasz aktywność fizyczną. Redukcja masy ciała o 5-10% – niezależnie od metody – znacznie zmniejsza poziom tłuszczu trzewnego i poprawia parametry metaboliczne. Pamiętaj, że farmakoterapia to wsparcie dla zdrowego stylu życia, a nie jego zamiennik. Badania potwierdzają, że optymalne rezultaty uzyskuje się przy leczeniu trwającym co najmniej 12 miesięcy, podczas gdy krótkotrwałe stosowanie (poniżej 6 miesięcy) nie przynosi długofalowych korzyści.

Podsumowanie

Postęp w leczeniu cukrzycy typu 2 przyniósł przełomowe rozwiązania dla osób zmagających się jednocześnie z nadmierną masą ciała. Analogi GLP-1 stanowią niewątpliwie znaczący krok naprzód w terapii tych powiązanych schorzeń. Działając na receptory w wielu tkankach organizmu, leki te nie tylko regulują poziom glukozy we krwi, ale również skutecznie wspierają proces redukcji wagi. Pamiętaj jednak, że skuteczność tych leków wzrasta znacząco przy jednoczesnym wprowadzeniu zmian w stylu życia. Badania wyraźnie wskazują, że połączenie farmakoterapii z odpowiednią dietą i regularną aktywnością fizyczną daje najlepsze rezultaty długoterminowe. Chociaż leki z grupy GLP-1 mogą pomóc w utracie nawet 15-17% masy ciała, najlepsze efekty osiągniesz traktując je jako wsparcie zdrowych nawyków, a nie jako samodzielne rozwiązanie.

Warto również zaznaczyć, że decyzja o rozpoczęciu takiej terapii powinna być zawsze skonsultowana z lekarzem. Ze względu na potencjalne działania niepożądane, szczególnie ze strony układu pokarmowego, oraz ryzyko rzadszych, ale poważniejszych powikłań, regularne badania kontrolne podczas leczenia są niezbędne dla twojego bezpieczeństwa.

Ostatecznie, leki na cukrzycę wspomagające odchudzanie stanowią cenną opcję terapeutyczną dla osób zmagających się z podwójnym problemem cukrzycy i nadwagi. Dzięki wielokierunkowemu działaniu na organizm, mogą znacząco poprawić jakość życia, zmniejszyć ryzyko powikłań i otworzyć drogę do zdrowszej przyszłości. Przed podjęciem decyzji o rozpoczęciu leczenia, zadbaj o pełną świadomość zarówno korzyści, jak i potencjalnych zagrożeń związanych z tą terapią.

Czytaj też: Czy można kupić leki na odchudzanie bez recepty? Ryzyko i możliwe konsekwencje